Co to jest reakcja fotoalergiczna?

Reakcje fotoalergiczne (inaczej zwane fotouczuleniami), to odczyny alergiczne, do których powstania potrzebne jest promieniowanie UV oraz substancja uczulająca. U podstaw tej reakcji leżą mechanizmy immunologiczne, w których pośredniczą limfocyty T. Po ekspozycji na te dwa czynniki, alergen wywołuje w organizmie reakcję alergiczną, która manifestuje się zmianami skórnymi, takimi jak świąd, rumień czy ogniska rumieniowo-grudkowe. Raczej rzadko dochodzi do powstania pęcherzy na skórze.

Reakcje fotoalergiczne pojawiają się do 48h po kontakcie z alergenem i promieniowaniem słonecznym. Występują w miejscu ekspozycji na promieniowanie UV, jednak mogą rozprzestrzeniać się również na miejsca osłonięte.

Fotoalergia a niesteroidowe leki przeciwzapalne

NLPZ, a spośród nich ketoprofen, ibuprofen, naproksen i diklofenak, mogą wywoływać reakcje fotoalergiczne. Najczęściej występująca jest reakcja fotoalergiczna z ketoprofenem. Zarówno forma doustna jak i miejscowe smarowanie żelem z tą substancją, może u pacjenta wywołać odczyn alergiczny.

Fotoalergia a leki na nadciśnienie i układ sercowo-naczyniowy

Spośród leków na nadciśnienie, najpopularniejszym lekiem, który może dawać reakcje fotoalergiczne, jest furosemid. Podobnie, wysokie ryzyko powstania fotoalergii, występuje w przypadku stosowania hydrochlorotiazydu. Jest to duży problem, ponieważ to popularne leki stosowane w terapii hipertensji.

Wśród leków układu sercowo-naczyniowego, warto wspomnieć o takich substancjach, jak: atenolol, bisoprolol, kaptopril lub diltiazem. To również są produkty lecznicze stosowane przewlekłe przez dużą część pacjentów leczących się na nadciśnienie. I one również mogą wykazywać tendencje do wywoływania reakcji fotoalergicznych.

Fotoalergia a antybiotyki i leki przeciwgrzybicze

Spośród antybiotyków, najpoważniejszą reakcję fotoalergiczną może wywoływać tetracyklina i doksycyklina. Jest to szczególnie istotne, ponieważ wśród młodych pacjentów leczących się z powodu trądziku, panuje przekonanie, że promieniowanie słoneczne przyspiesza gojenie zmian trądzikowych. Jeśli dołączymy do tego kurację np. tetracykliną, ryzyko wystąpienie fotouczulenia wzrasta.

Z leków o działaniu przeciwgrzybiczym, warto wspomnieć o fotoalergicznym działaniu ketokonazolu i terbinafiny.

Leki przeciwcukrzycowe a fotoalergia

Do leków stosowanych w terapii cukrzycy typu 2, które mogą sprzyjać fotouczuleniom, należy metformina. To ważna informacja dla pacjentów, ponieważ cukrzyca stała się chorobą społeczną a metforminy są bardzo często stosowane w terapii tego schorzenia.

Podobną ostrożność należy zachować w sytuacji stosowania glipizydu.

Jak zapobiegać fotoalergii?

Ponieważ lista leków, która może wywoływać reakcje fotoalergiczne, jest długa, pacjent powinien być świadomy istnienia reakcji fotouczulających, aby im zapobiegać.

W przypadku stosowania leków o potencjale fotoalergicznym niezbędne jest unikanie promieniowania słonecznego, noszenie odpowiedniego ubrania – z długim rękawem i nogawkami, osłaniającego twarz, a w sytuacji bezpośredniego narażenia na słońce – używanie kremów z filtrem UVA i UVB o faktorze co najmniej 30SPF.

Gdyby wystąpiły zmiany o charakterze fotoalergicznym, niezbędne jest przeprowadzenie badań w tym kierunku – w tym testów fotoalergicznych.

Postępowanie w przypadku reakcji fotoalergicznej

W sytuacji gdy pacjent zaobserwuje u siebie zmiany o charakterze reakcji fotoalergicznej, należy zastanowić się nad możliwością zmiany stosowanego preparatu leczniczego na inny o podobnym działaniu. Na przykład w sytuacji, gdy to ketoprofen wywołał reakcję fotoalergiczną, można zaproponować pacjentowi inny lek przeciwbólowy i przeciwzapalny o podobnej sile działania.

Aby przyspieszyć gojenie się zmian, stosuje się miejscowo maści i kremy z glikokortykosteroidami oraz leki antyhistaminowe doustnie. Można również zastosować inhibitory kalcyneuryny. O doborze terapii powinien zdecydować lekarz, po zdiagnozowaniu rekcji fotoalergicznej oraz ocenie jest stopnia nasilenia.

Warto również zwrócić uwagę pacjentowi o konieczności chronienia skóry kremami z filtrem UV i noszeniu odzieży zakrywającej ramiona i nogi.

Bibliografia