Alergie pokarmowe przeważnie kojarzą się z nabiałem, orzechami, soją lub owocami morza. Nie można jednak zapominać, że wiele osób boryka się z problemem uczulenia na białka roślinne. Bardzo dobrym przykładem jest gluten, który jest niezwykle często wykluczanym elementem w planach żywieniowych. Po czym rozpoznać alergię na gluten? Jak sobie z nią radzić? Czy celiakia to forma uczulenia na gluten?

Gluten – co to jest i gdzie występuje?

Mianem glutenu określa się białka roślinne, które pochodzą z różnorodnych zbóż. Przede wszystkim źródłem glutenu jest pszenica oraz ziarna do niej zbliżone tj. jęczmień, orkisz, owies czy żyto. W związku z tym gluten będzie zawarty we wszystkich produktach pszennych i przygotowanych z podobnych zbóż. Glutenu należy spodziewać się m.in. w pieczywie, makaronie, ciastach i ciastkach, mące, bułce tartej czy w niektórych kaszach jak jęczmienna, manna czy kuskus. Ponadto gluten pszenny jest częstym dodatkiem do różnorodnych artykułów spożywczych np. napojów zawierających słód jęczmienny, sosu sojowego, kawy zbożowej, a nawet wędlin czy nabiału. Dlatego też osoby z alergią na gluten powinny dokładnie sprawdzać etykiety produktów, a najlepiej sięgać po produkty z oznaczeniem gluten-free.

Alergia na gluten – objawy

Uczulenie na gluten to forma alergii pokarmowej. Oznacza to, że niedogodności pojawiające się po zjedzeniu produktu glutenowego będą niezwykle podobne do uczulenia na inne artykuły spożywcze np. laktozę. Do najczęściej wymienianych objawów sugerujących alergię na gluten należą:

• biegunka,
• pokrzywka,
• świąd skóry,
• wodnisty katar,
• wzdęcia i zaparcia,
• dolegliwości bólowe brzucha,
• zmiany dermalne o charakterze atopowego zapalenia skóry,
• skurcze oskrzeli i związane z tym niedogodności np. duszności.

W przypadku bardzo zaawansowanej alergii na gluten pojawia się ryzyko występowania wstrząsu anafilaktycznego.

Czy celiakia to alergia na gluten?

Często można natrafić, że uczulenie na gluten jest stawiane na równi z chorobą nazywaną celiakią. To spory błąd, bo choć w obu przypadkach mowa o glutenie, to jednak w praktyce reakcja organizmu na spożycie białka pszenicznego jest zgoła odmienna.

• Alergia na gluten jest typową reakcją uczuleniową, która wiąże się z nadwrażliwością układu odpornościowego i nadmiernym uwalnianiem przeciwciał wyzwalających różnorodne niedogodności.
• Celiakia to choroba autoimmunologiczna, często określana mianem schorzenia trzewnego, którego przyczyną nie jest alergia na gluten. Spożycie białka pszenicznego nie wyzwala reakcji uczuleniowej, a wywołuje stan zapalny wskutek uszkodzenia wewnętrznej wyściółki jelita.

Ponadto istnieje też problem nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten, w której reakcja uczuleniowa nie ma charaktery IgE-zależnego. Dokładny patomechanizm tej postaci problemów z glutenem nie został jeszcze poznany.

Jak leczyć alergię na gluten?

Podobnie jak w przypadku innych alergii pokarmowych, tak samo i uczulenie na gluten wymaga wprowadzenia zmian w codziennej diecie. W zależności od stopnia alergii dieta może eliminować obecność glutenu w sposób całkowity lub częściowy. Niemniej jednak w zdecydowanej większości przypadków niezalecane jest spożycie produktów glutenowych.
W leczeniu alergii na gluten można wykorzystać farmakoterapię. Leczenie farmakologiczne bazuje w głównej mierze na środkach przeciwhistaminowych i przeciwzapalnych kortykosteroidach. Osoby, które chcą spróbować trwałego pozbycia się uczulenia na gluten, mogą zdecydować się na przeprowadzenie odczulania.

Bibliografia:

1. Akutko K., Pytrus T., Iwańczak B. „Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten – charakterystyka i leczenie.” Pediatria Polska 2016, 91(4): 345-349.
2. Scherf KA., Koehler P., Wieser H. „Gluten and wheat sensitivities – an overview.” Journal of Cereal Science 2016, 67: 2-11.
3. Bubis E., Przetaczek-Rożnowska I. „Gluten i choroby wynikające z jego nietolerancji.” Kosmos 2016, 65(2): 293-302.
4. Elli L., et al. „Diagnosis of gluten related disorders: Celiac disease wheat allergy and non-celiac gluten sensitivity.” World Journal of Gastroenterology 2015, 21(23): 7110-7119.
5. Pietzak M., Kerner Jr JA. „Celiac disease, wheat allergy and gluten sensitivity: when gluten free is not a fad.” Journal of Parenteral and Enteral Nutrition 2012, 36: 68-75.