Alergia, inaczej uczulenie, to nadmierna reakcja układu odpornościowego na obce substancje – tzw. alergeny – które w fizjologicznej sytuacji organizm powinien ignorować, ponieważ nie stanowią zagrożenia. Alergenami może być praktycznie każda substancja, jednak najczęściej uczulają nas roztocza kurzu domowe, pleśnie, niektóre składniki pokarmowe, pyłki roślin czy leki. Szacuje się, że na alergie choruje nawet 30% społeczeństwa w krajach wysoko rozwiniętych.
Rodzaje testów na alergie
Podstawą diagnozy alergii jest wywiad przeprowadzony z lekarzem alergologiem o objawach i ich charakterze. Lekarz zapyta pacjenta o rodzaj dolegliwości i czas kiedy występują.
Następnie przeprowadza się testy alergiczne – skórne, serologiczne lub prowokacyjne.
Testy skórne
Najszybsze do wykonania, ponieważ wynik otrzymujemy już po kilkunastu minutach. Polegają na naniesieniu kropli standaryzowanego roztworu alergenu na skórę i delikatnym przekłuciu naskórka (testy punktowe). Oprócz tego można również stosować testy płatkowe, kiedy to nasączoną alergenem bibułę przykłada się do skóry pleców.
Pozytywny wynik alergii objawia się wystąpieniem bąbla i zaczerwienienia na skórze, w miejscu kontaktu z alergenem.
Bardzo ważne jest, aby zastosować również próby kontrolne – z substancją, która nigdy nie daje odczynu alergicznego oraz z substancją, która zawsze daje reakcję alergiczną. W sytuacji, gdy kontrola dodatnia nie da odczynu alergicznego, jesteśmy zmuszeni powtórzyć testy alergiczne, ponieważ ich wynik nie nadaje się do interpretacji. Może się tak zdarzyć w sytuacji, gdy pacjent nie odstawi leków antyhistaminowych przed badaniami.
Testy serologiczne
Testy te są szczególnie istotne w diagnostyce alergii u dzieci i pacjentów, u których przeprowadzenie testów skórnych jest niemożliwe (np. w sytuacji chorób skóry).
Badania te przeprowadza się z krwi i mogą być wykonywane samodzielnie albo jako potwierdzenie wcześniej wykonanych testów skórnych. We krwi badanego, oznacza się całkowity poziom przeciwciał IgE oraz swoisty poziom przeciwciał IgE (skierowanych przeciwko konkretnemu alergenowi).
Należy jednak zwrócić uwagę, że testy serologiczne (szczególnie panel pokarmowy) mogą dawać duży odsetek wyników fałszywie dodatnich, dlatego najważniejsze jest, aby testy IgE poprzedził szczegółowy wywiad i obserwacja kliniczna.
O wyniku dodatnim świadczy nie tylko wynik testów z krwi, ale przede wszystkim obserwacja pacjenta.
Testy prowokacyjne
Testy prowokacyjne (ekspozycyjne), polegają na podaniu alergenu w celu wywołania objawów. Roztwory alergenów podaje się miejscowo – np. na błonę śluzową nosa, do oka lub dooskrzelowo. Dzięki temu – po wystąpieniu objawów klinicznych – jesteśmy w stanie określić, który alergen odpowiada za wystąpienie przykrych objawów u pacjenta. Ma to szczególne znaczenie u osób, którym poprzednie badania wykazały uczulenie na bardzo dużo alergenów. Dzięki temu alergolog może lepiej dobrać rodzaj immunoterapii swoistej (odczulania).
Testy prowokacyjne należy przeprowadzać w momencie, gdy pacjent nie uskarża się na nasilenie objawów klinicznych. Ze względu na ryzyko wystąpienia skurczu oskrzeli i ataku duszności, prowokacja dooskrzelowa powinna odbyć się w szpitalu.
Odpowiednie przygotowanie do testów alergicznych
Przed wykonaniem testów skórnych, pacjent powinien odstawić leki przeciwhistaminowe na okres 2 tygodni. W przeciwnym wypadku wyniki zostaną zafałszowane i odczyny alergiczne mogą się nie ujawnić. Ponadto w dniu badania nie należy aplikować kosmetyków na badane miejsca oraz unikać przebywania na słońcu – szczególnie w przypadku testów płatkowych.
Zanim pacjent zgłosi się na wykonanie testów prowokacyjnych, powinien odstawić leki antyhistaminowe – te doustne na 48h przed badaniami, a glikokortykosteroidy donosowe i wziewne na 3-6dni.
Bibliografia
- Diagnostyka chorób alergologicznych u dzieci nadal stanowi duże wyzwanie (https://podyplomie.pl/pediatria/12201,diagnostyka-chorob-alergicznych-u-dzieci-nadal-stanowi-duze-wyzwanie)
- https://diag.pl/pacjent/sprawdz-czy-to-alergia/
- Metody diagnostyki alergologicznej (https://podyplomie.pl/wiedza/pediatria/1456,metody-diagnostyki-alergologicznej)
