Choroba alergiczna to efekt nadreaktywności systemu odpornościowego wskutek kontaktu z bodźcami, które w normalnych warunkach nie wyzwalają odpowiedzi immunologicznej. Oprócz unikania alergenu niezbędne jest stosowanie środków farmakologicznych – leki immunosupresyjne stanowią najczęstszy wybór dla opanowania występującej reakcji uczuleniowej.

Jak działają leki immunosupresyjne i jakie jest ich zastosowanie?

 

Zjawisko immunosupresji polega na celowym ograniczeni odpowiedzi immunologicznej organizmu, która może nastąpić wskutek różnych następstw. Leki immunosupresyjne są rekomendowane w przypadkach:

• chorób alergicznych gdy dochodzi do nadmiernej produkcji przeciwciał po kontakcie z alergenem
• schorzeń autoimmunologicznych wyzwalających autoagresję układu odpornościowego (np. stwardnienie rozsiane)
• transplantacji narządów – organizm niejednokrotnie może przeprowadzić odpowiedź immunologiczną po próbie przeczepienia narządów

Dokładny mechanizm działania leku jest nieco odmienny dla konkretnych grup preparatów immunosupresyjnych.

Rodzaje leków immunosupresyjnych w alergii

 

W grupie leków o działaniu immunosupresyjnym wyróżnia się wiele środków farmakologicznych, ale nie wszystkie sprawdzą się w przypadku terapii alergii. Oto główne leki immunosupresyjne, które można zastosować w wobec problemów z różnymi rodzajami uczulenia.

Glikokortykosteroidy (GKS)

 

To główne produkty lecznicze wykorzystywane przez astmatyków i osób cierpiących z powodu alergicznego nieżytu nosa. Pozwalają na doraźne łagodzenie niektórych dolegliwości (np. wspomagają przerwanie ataku duszności i przywrócenie prawidłowej drożności dróg oddechowych) oraz umożliwiają długofalowe oddziaływanie na organizm w celu kontrolowania alergii. Działanie GKS polega na łagodzeniu stanu zapalnego, co jest możliwe m.in. wskutek ograniczenia wytwarzania prostaglandyn, zmniejszenie aktywności histaminy czy zahamowanie uwalniania cytokin.

Leki typu GKS mogą być stosowane w postaci doustnych tabletek (wówczas działają systemowo) lub w formie wziewnej – środki podawane za pomocą inhalatorów są znacznie bezpieczniejsze i gwarantują większą skuteczność w przeciwdziałaniu alergiom dróg oddechowych. Skutkami ubocznymi glikokortykosteroidów są m.in. obrzęki, zatrzymywanie wody, wzrost apetytu czy niedobory witaminy D.

Inhibitory kalcyneuryny (IK)

 

Ta grupa leków ma za zadanie blokować aktywność białka kalcyneurynowego, co zmniejsza aktywność limfocytów T. Leki z grupy IK jak pimekrolimus lub takrolimus są rekomendowane w przypadku alergii skórnych, zwłaszcza do przeciwdziałania atopowemu zapaleniu skóry. Wówczas preparaty są używane w formie maści do miejscowej aplikacji.

Leki typu IK nie są pozbawione wad. Ich stosowanie może spowodować występowanie działań niepożądanych, głównie dotyczących skóry. Najczęściej są to niedogodności w postaci świądu, wysypek, stanu zapalnego mieszków włosowych, dolegliwości bólowych i pieczenia. Ponadto długotrwałe stosowanie inhibitorów kalcyneuryny może zwiększyć szansę występowania chłoniaka.

 

Bibliografia:

1. Rey A., Chełmińska M. „Ogólne zasady postępowania w chorobach alergicznych w praktyce lekarza rodzinnego.” Forum Medycyny Rodzinnej 2019, 13(4): 170-175.
2. Hartono C., Muthukumar T., Suthanthiran M. „Immunosuppressive drug therapy” Cold Spring Harbor perspectives in medicine 2013, 3(9): a015487.
3. Czarnecka-Operacz M., Sadowska-Przytocka A. „Fakty i mity na temat miejscowych inhibitorów kalcyneuryny.” Alergoprofil 2013, 9(1): 5-10.
4. Kaźmierczak A. „Leki stosowane w farmakoterapii astmy oskrzelowej.” Nowa Medycyna 2001, 1