Pokrzywka to choroba skóry, często kojarzona z alergią — słusznie, jednak nie jest to jedyna przyczyna tej dermatoalergiazy. Jakie inne czynniki mogą ją wywołać? Jak się jej pozbyć?

Pokrzywka to rodzaj dermatozy, charakteryzujący się występowaniem bąbla pokrzywkowego i/lub obrzęku naczynioruchowego. Bąble przypominają zmiany powstające na skutek kontaktu skóry z pokrzywą — stąd nazwa tego schorzenia. Z kolei obrzęk naczynioruchowy dotyczy zazwyczaj tkanek podskórnych, w tym ust, powiek, stóp, dłoni. Zwykle jest bardziej nasilony po jednej stronie ciała [1].

Jakie są przyczyny pokrzywki?

Alergia na różnego rodzaju czynniki często może objawiać się w formie zmian skórnych, w tym właśnie pokrzywki. Alergenami, które często indukują tego rodzaju reakcje są:

• leki (antybiotyki — najczęściej pochodne penicyliny, niesteroidowe leki przeciwzapalne);
• pyłki roślin;
• sierść zwierząt domowych;
• żywność (np. orzechy, mleko, jajka, owoce morza);
• lateks (np. rękawiczki lateksowe);
• środki chemiczne (np. proszek do prania);
• jady owadów [2].

Pokrzywka może być również konsekwencją infekcji bakteryjnych, grzybiczych, pasożytniczych, i wirusowych (HIV, WZW). Innym źródłem pokrzywki mogą być także choroby tarczycy, choroby autoimmunologiczne, jak również czynniki fizyczne, takie jak promieniowanie słoneczne, zimno i ciepło [2].

Jakie są rodzaje pokrzywki?

W zależności od jej źródła i czynnika ją wywołującego można wyróżnić pokrzywkę:

• cholinergiczną — spowodowaną wzrostem temperatury ciała np. po wysiłku;
• polekową — bywa najczęściej skutkiem przyjmowania antybiotyków;
• kontaktową — na skutek kontaktu z czynnikiem wywołującym np. lateksem;
• pokarmową — występuje po spożyciu danego produktu;
• fizyczną — pojawia się pod wpływem czynników fizycznych, takich jak promieniowanie UV;
• idiopatyczną — o nieznanej przyczynie [2].

Jak leczyć pokrzywkę?

Terapia pokrzywki powinna być prowadzona przez lekarza — należy zdecydowanie unikać samoleczenia. Prawidłowe leczenie w dużej mierze zależy od źródła dermatozy, dlatego pierwszych krokiem powinno być ustalenie jej przyczyny. Najskuteczniejszym sposobem jej leczenia jest wyeliminowanie bodźca ją wywołującego np. lateksu, składnika żywności czy uczulającego leku.

Podstawowymi lekami wykorzystywanymi w terapii pokrzywki są leki przeciwhistaminowe, które zmniejszają świąd skóry i powodują zanikanie bąbli pokrzywkowych. Wykorzystuje się w tym celu leki przeciwhistaminowe II i III generacji. Zazwyczaj tego rodzaju leczenie wymaga wyższych dawek niż standardowe, dlatego ważne jest, aby było ono przeprowadzone pod nadzorem lekarza. Dostępne bez recepty leki antyhistaminowe II generacji to m.in.:

• cetyryzyna — Amertil Bio, Allertec WZF, Zyrtec UCB;
• loratadyna — Flonidan Control, Claritine Active, Loratan Pro.

Zaś leki III generacji to:

• desloratadyna — Dynid Gem, Alergo Teva, Hitaxa Fast, Hitaxa Fast Junior, Aleric Deslo Active;
• lewocetyryzyna — Contrahist Allergy, Lirra Gem, Zyx Bio;
• feksofenadyna — Alegra, Allertec Fexo.

Choć przeciwhistaminowe leki II i III generacji są obecnie najmocniej rekomendowane, niekiedy istnieje potrzeba połączenia ich z lekami I generacji, które charakteryzują się silnym działaniem przeciwświądowym.

W sytuacji, gdy leki przeciwhistaminowe okazują się niewystarczające, można wdrożyć leczenie glikokortykosteroidami — leki te są dostępne jednak wyłącznie na receptę. Stosowanie doustnych glikokortykosteroidów jest obarczone licznymi działaniami niepożądanymi, dlatego ich użycie jest ograniczone tylko do poważniejszych przypadków pokrzywki (zwłaszcza z obrzękiem naczynioruchowym w obrębie twarzy). Glikokortykosteroidy w postaci maści stosuje się sporadycznie.  

U chorych opornych na dotychczasowe leczenie pokrzywki stosuje się także leki przeciwleukotrienowe — głównie montelukast dostępny wyłącznie na receptę [2].

Bibliografia:

1. Zuberbier T, et al., The EAACI/GA(2)LEN/EDF/WAO Guideline for the definition, classification, diagnosis, and management of urticaria: the 2013 revision and update. 2014,Allergy 69(7):868–887.
2. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/chorobyalergiczne/choroby/58880,pokrzywka (dostęp z dnia 05.01.2022)