Kortykosteroidy donosowe zyskały popularność w leczeniu alergii sezonowych i całorocznych ze względu na ich działanie, obejmujące wszystkie fazy reakcji IgE-zależnej. W porównaniu do innych grup leków zmniejszają objawy ze strony nosa (obrzęk, zatkanie i osłabiony węch) i oczu (zapalenie spojówek). Ponadto, tłumią proces zapalny i co najważniejsze, poprawiają komfort życia, nie wywołując przy tym ciężkich działań niepożądanych. Mechanizm działania donosowych GKS opiera się na osiąganiu odpowiedniego stężenia w miejscach receptorów błony śluzowej nosa. W ten sposób możliwy jest wpływ na mediatory zapalne, szczególnie prostaglandyny, leukotrieny i komórki tuczne. Leki te hamują limfocyty T (szczególnie limfocyty TH2), a także działanie cytokin i rekrutację eozynofilii [1-3].

Które ze sterydów mogą być stosowane donosowo?

Wszystkie sterydy podawane do nosa są bezpieczne i skuteczne. Różnice wynikają przede wszystkim ze schematów dawkowania i systemów podawania. Najbardziej preferowanymi kortykosterydami najnowszej generacji, które charakteryzuje przed wszystkim większa lipofilność, a co z tym związane, efektywniejsze wchłanianie, dłuższa retencja na błonach śluzowych nosa i zminimalizowane wchłanianie w żołądku są furoinian mometazonu i propionian flutykazonu. Ponadto stosowane są beklometazon, budezonid i furoinian flutykazonu [3].

Kiedy nie stosować sterydów donosowych?

Sterydy donosowe są dopuszczone do stosowania w różnych przedziałach wiekowych. Furoinian mometazonu może być bezpiecznie aplikowany u dzieci po 3. roku życia, a propionian flutykazonu po 4 r.ż. Dla beklometazonu, budezonidu i furoinianu flutykazony granicą wiekową jest 6 r.ż. Na rynku zarejestrowany jest również lek złożony, zawierający w składzie oprócz propionianu flutykazonu azelastynę, który może być stosowany po 12 roku życia.

Glikokortykosteroidy donosowe przeciwskazane są u pacjentów z nowotworem nosa i zatok przynosowych, zanikowym nieżytem nosa i atrofią błony śluzowej. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku występowania perforacji przegrody, skłonności do krwawień z nosa, po zabiegach chirurgicznych w obrębie nosa i zatok przynosowych. Według najnowszych zaleceń GKS donosowe mogą być podawane przy zakażeniu górnych dróg oddechowych, a ich odstawienie nie jest konieczne.

W przypadku, gdy korzyść przewyższy ryzyko, sterydy donosowe mogą być stosowane u kobiet w ciąży (szczególnie po pierwszym trymestrze ciąży) [2, 3].

Działania niepożądane

Ze względu na podanie miejscowe, stosowanie sterydów wiąże się ze zmniejszonym występowaniem działań niepożądanych. Najczęściej zgłaszane są objawy takie jak: wysuszenie błony śluzowej, krwawienie z nosa, kichanie, strupy i podrażnienie gardła, które ustępują po odstawieniu preparatu lub zastosowaniu dodatkowych preparatów nawilżających. Przy prawidłowym podawaniu leku (krzyżowa aplikacja), które powinno omijać przegrodę nosową, rzadko dochodzi do uszkodzenia błony śluzowej. Co ważne, w przypadku połknięcia dawki zastosowanej miejscowo, lek ulega częściowo metabolizmowi w wątrobie przed osiągnięciem krążenia ogólnego, co zmniejsza ryzyko wystąpienia ogólnoustrojowych działań niepożądanych. Jak do tej pory, badania kliniczne nie wykazały wpływu sterydów donosowych na mineralizację kości oraz oś podwzgórze-przysadka-nadnercza [1, 2].

Preparaty dostępne na rynku

Substancja aktywna	Preparaty na receptę	Preparaty OTC
Furoinian mometazonu	Eztom, Metmin, Momester, Nasometin, Nasonex, Pronasal	Aleric Spray, Momester Nasal, Nasometin Control, Pronasal Control
Propionian flutykazonu	Fanipos, Flixonase, Dymista	–
Beklometazon	Beclonasal Aqua	–
Budezonid	Tafen Nasal	–
Furoinian flutykazonu	Avamys	–

[4-8]

 

Bibliografia

1. Samoliński Bolesław et al. Zasady postępowania w alergicznym nieżycie nosa. Lekarz Rodzinny 2012
2. Arcimowicz Magdalena. Donosowe glikokortykosteroidy w leczeniu alergicznego nieżytu nosa. Alergia Astma Immunologia 2016, 21(1): 33-43.
3. Trangsrud AJ. et al. Intranasal corticosteroids for allergic rhinitis. Pharmacotherapy. 2002, 22(11): 1458-67.
4.     https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=4609
5.     https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=333
6.     https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=4138
7.     https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=140
8.     https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=4609